Oog voor oogbescherming

Als er íets kwetsbaar is, dan is het wel ons gezichtsvermogen. Een klein ongelukje in een moment van onoplettendheid kan dan ook grote gevolgen hebben voor een of beide ogen. Werkt u in een risicovolle omgeving en/of met risicovolle stoffen of materialen, dan is oogbescherming van het grootste belang. Maar hoe weet u welke oogbescherming de juiste is?

Bij het lezen van dit artikel zit u wellicht ontspannen in uw stoel, maar weet u dat uw ogen ondertussen hard aan het werk zijn? De accomodatiespiertjes rondom de lens, die zich achter uw iris bevindt, worden geprikkeld en zorgen ervoor dat de lens boller gaat staan. Hierdoor bent u in staat uw ogen scherp te stellen op deze tekst. Dit gaat alleen wanneer er ook voldoende licht in de omgeving aanwezig is: in het donker lezen zal u niet lukken. Het licht komt uw ogen binnen via het (zeer gevoelige) hoornvlies en bereikt het binnenste van het oog via de pupil. De grootte van de pupil wordt aangepast aan de hoeveelheid licht in de omgeving: hoe meer licht, hoe kleiner de pupil en vice versa. Na het passeren van het hoornvlies, de voorste oogkamer, de pupil en de lens bereiken de gebundelde lichtstralen uw netvlies, waar ze worden omgezet in elektrische energie. De elektrische signalen worden vervolgens via de oogzenuw doorgegeven aan de hersenen, zodat u in de gaten krijgt: “Hee, ik lees een tekst over oogbescherming!” Een heel traject dus, dat letterlijk in een oogwenk wordt afgelegd, maar waarin desondanks heel wat mis kan gaan.

Gevaren die onze ogen bedreigen
In beroepsmatige toepassingen zijn er grofweg vier gevaarclassificaties te onderscheiden: mechanische schade, chemische schade, thermische schade en schade als gevolg van straling. Zonder (goede) oogbescherming kunnen er uiteenlopende letsels aan de ogen ontstaan, variërend van tijdelijke irritatie tot permanente blindheid. En dit komt vaker voor dan u denkt: wereldwijd lopen maar liefst 600 mensen per dag (Bron: BLS) oogletsel op tijdens hun werkzaamheden. Letsels die in veel gevallen voorkomen hadden kunnen worden door het gebruik van de juiste oog- en/of gelaatsbescherming. Bijvoorbeeld een veiligheidsbril, overzetbril, gelaatsscherm, lasbril of een laskap. De keuze voor een bepaald type persoonlijk beschermingsmiddel (pbm) wordt gebaseerd op vier factoren, te weten de aard van het risico, de vereiste beschermingsgraad en blootstellingsduur en tot slot het draagcomfort.

Het gevaar voor mechanische schade
Mechanische schade aan de ogen is eigenlijk de meest ‘voor de hand liggende’ schade: het is de schade die kan ontstaan door bijvoorbeeld brokstukken, splinters, spatten, fijne deeltjes en gruis. Het risico op mechanische schade komt in tal van bedrijfstakken voor, hoewel de ernst van de schade sterk kan variëren: een stofdeeltje in het oog is immers iets heel anders dan een metaalsplinter. Toch kunnen ook fijne stofdeeltjes na verloop van tijd leiden tot vertroebeling van het gezichtsvermogen, dus denk ook hier niet te licht over.

De juiste bescherming tegen mechanische schade
Om mechanische schade aan de ogen te voorkomen, zijn er verschillende soorten oog- en gelaatsbescherming te verkrijgen. Denkt u hierbij aan veiligheidsbrillen, ruimzichtbrillen en gelaatsschermen. Aan welke eisen de gebruikte bescherming moet voldoen, wordt geregeld in NEN-EN 166. EN 1731 is de norm waarin het ontwerp en de materialen, prestatieeisen, testmethoden en voorschriften inzake oog- en gezichtsbeschermers worden gespecificeerd.
Lensmateriaal kan bestaan uit verschillende materialen: kunststof, CR 39 of polycarbonaat. CR 39 wordt gebruikt bij gevaar voor wegspringende gloeiende deeltjes, zoals bij lassen of slijpen het geval is. Dit hoeft overigens geen direct gevaar te zijn: bij indirecte gevaren (men loopt door een fabriek waar op dat moment gelast en/of geslepen wordt) is CR 39 en polycarbonaat eveneens verplichte kost. Bij rondvliegende deeltjes met een minimale inslagkracht (tot 12 m/sec) volstaat oogbescherming met een S-markering. Bescherming tegen deeltjes met hogere impact wordt onderverdeeld in klasse F (bescherming tegen deeltjes met lage energie, dat wil zeggen tot 45 m/sec), klasse B (middelmatige energie, tot 120 m/sec) en klasse A (hoge energie, tot 190 m/sec). De T achter de F, B of A geeft aan dat het pbm voldoet aan de classificatie van snelvliegende deeltjes bij extreme temperaturen.

Het gevaar voor chemische schade
Hoewel het gevaar voor chemische schade zowel letterlijk als figuurlijk minder in het oog springt, mag dit zeker niet worden onderschat. Tal van industriële processen brengt het risico van chemische schade met zich mee, bijvoorbeeld fijn cementstof dat ernstige brandwonden op het hoornvlies kan veroorzaken. Ook gassen en dampen zoals bijvoorbeeld aceton, chloor, waterstofsulfide en tolueen brengen vele risico’s voor het gezichtsvermogen met zich mee. Tot slot zijn er ook biologische gevaren (bloed, door het lichaam uitgescheiden vloeistoffen, virussen).

De juiste bescherming tegen chemische schade
Bestaat er gevaar voor chemische schade, dan is alleen oog- of gelaatsbescherming meestal niet afdoende: er dient te worden gewerkt met een combinatie van pbm’s, bijvoorbeeld oog- én adembescherming zoals een volgelaatsmasker.

Het gevaar voor straling
Stralingsgevaar is een gevaar dat vaak wordt onderschat. Geheel ten onrechte, want bijvoorbeeld laser, UV-straling of infrarood kan leiden tot (permanente) schade aan het gezichtsvermogen. Berucht zijn hierbij ook de lasogen, een vorm van hoornvliesontsteking die ontstaat door ultraviolette straling. De ontsteking leidt tot rode, opgezette, tranende ogen en gaat gepaard met veel pijn. Een andere bekende aandoening die kan worden veroorzaakt door straling, is staar oftewel cataract. Hierbij is de lens in het oog vertroebeld, waardoor de lichtstralen die het oog binnenvallen worden verstoord in hun beloop. Een onscherp zicht is het gevolg.

Optische straling
Optische straling bestrijkt in feite slechts een klein gebied van het elektromagnetische spectrum. Dit spectrum begint met een zeer grote golflengte. Door de golflengte korter te maken, komt u via FM radio, TV, GSM en radar bij het optisch gebied, dat begint met infrarood. Hierna volgt het licht zoals mensen dat kunnen waarnemen, gevolgd door ultraviolet (UV). Na UV-C is het optisch gebied ten einde en begint het ioniserende gedeelte van het elektromagnetisch spectrum. Hieronder vallen röntgen-, gamma- en kosmische straling.

Laserstraling
Laserstralen vallen ook onder optische straling, maar nemen desondanks een aparte plaats in vanwege hun bijzondere eigenschappen. Zij kunnen namelijk het volledig optisch gebied bestrijken, dus van het begin van UV-C tot aan het einde van infrarood. Tel hierbij op dat laserstralen in de regel sterk evenwijdig lopen en zodoende nauwelijks uitwaaieren, en u begrijpt hoeveel impact een laserstraal kan hebben. Helaas zijn ook raddraaiers op de hoogte van de mogelijkheden van laser: steeds vaker krijgen ordehandhavers, piloten en chauffeurs van openbaar vervoer te maken met misbruik van laserpennen. Ook voor hen is er inmiddels speciale oogbescherming op de markt.
Bescherming tegen laserstraling wordt getest en gecertificeerd naar de EN 207:2010 norm. De EN 207 heeft alleen betrekking op laserstralen met een golflengte tussen de 180 nanometer en de 1 millimeter. De EN 208:2010 norm omvat alleen zichtbare lasers, dat wil zeggen
lasers met een golflengte tussen de 400 en de 700 nanometer. De EN 207-markering bestaat uit verschillende letters: D, I, R en M. Hierbij staat de D voor een continu laser (continuous wave oftewel CW), de I voor een long pulse, de R voor een Q-switched pulse en de M voor
een Femtosecond-pulse. Achter deze letters vindt u de L-nummers, oftewel de maximum vermogens waarop de oogbescherming is gebaseerd.

De juiste bescherming tegen stralingsschade
Ook al bestrijkt optische straling slechts een klein gebied binnen het elektromagnetisch spectrum, de golflengte ervan kan variëren tussen de 100 nanometer en de 1 millimeter. Bij de aanschaf van bescherming tegen laserstraling is het dan ook van groot belang te weten om welk
apparaat het gaat, welk wattage en welke lichtgolven.

Meer weten over dit onderwerp en corona?
Voor meer informatie over dit onderwerp kunt u contact opnemen met uw Customer Service medewerker
Hoe wij brillen aanmeten tijdens corona leest u hier.